Επόμενη συνάντηση, 22.11.2023, 20:00

 

Το Ιεροσολυμιτικό αρχείο της Εθνικής Βιβλιοθήκης και ο θάνατος της καθ’ ημάς Ανατολής
 

Τοπική εκκλησία των Ορθοδόξων της Παλαιστίνης, υπερπόντια μοναστική «γραικική» αποικία, διαφεντευτής και «κυριάρχης» των ιερότερων βωμών της Χριστιανοσύνης, πολυεθνική χρηματιστική και κτηματική επιχείρηση: Για αιώνες το πατριαρχείο Ιεροσολύμων ακροβατεί μεταξύ αντιφατικών ιδιοτήτων και στα 401 χρόνια που τουρκοκρατήθηκε η «Αγία Γη» (1516-1917) θ’ αναπτύξει επίσης στενές και περίπλοκες επαφές με τους οθωμανικούς μηχανισμούς και τη Μεγάλη Εκκλησία στην Κωνσταντινούπολη, όπου έζησαν δέκα τουλάχιστον πατριάρχες του. Εκεί, στο Μετόχι του Πανάγιου Τάφου στο Φανάρι, λίγες δρασκελιές από το Οικουμενικό Πατριαρχείο, διαμορφώθηκε ένα «ιεροσολυμιτικό» αρχείο και μια «ιεροσολυμιτική» βιβλιοθήκη που θα γίνουν οικεία στους λόγιους του 19ου αιώνα. Τα χειρόγραφα μάλιστα της βιβλιοθήκης του Μετοχιού καταγράφηκαν αναλυτικά από τον Α. Παπαδόπουλο-Κεραμέα και τα πιο πολλά είναι διαθέσιμα στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδας, όπου μεταφέρθηκαν το 1939. 

Πιο σκοτεινή ήταν ώς τώρα η σύνθεση και η τύχη του αρχείου του Μετοχιού. Όσα γλύτωσαν στην Πόλη από τις λεηλασίες, στην Αθήνα απόμειναν τελείως αταξινόμητα και λίγο-πολύ απροσπέλαστα. Την τελευταία διετία μερικοί στο Τμήμα Χειρογράφων της ΕΒΕ πασχίσαμε να βάλουμε τέλος στην υπηρεσιακή αδράνεια, μυστικοπάθεια και σύγχυση. Θα παρουσιάσουμε έτσι για πρώτη φορά το συνολικό περιεχόμενο του αρχείου και την επεξεργασία που έγινε, με κάποιες παρατηρήσεις για τους φορείς και τα δίκτυα που στήριζαν τις αγιοταφίτικες δραστηριότητες, απ’ τη Βιέννη ώς την Τιφλίδα κι από τη Ρωσία ώς την Αίγυπτο.  ύ αιώνα, κατοχυρώνεται πλέον ως αδιαμφισβήτητη στους κύκλους των Ευρωπαίων μαρξιστών.