Α'. ΣΚΟΠΟΙ, ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΙ, ΜΕΛΗ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ

1. Σύμφωνα με το άρθρο 3, παραγρ. 1 του Καταστατικού της ΕΜΝΕ και τις αποφάσεις της Έκτακτης Γενικής Συνέλευσης του Ιουνίου 1975 η Εταιρεία αποβλέπει στην προαγωγή της μελέτης του νέου ελληνισμού. Αντικείμενό της δηλ. έχει την επιστημονική θεώρηση του συνόλου των γεγονότων, φαινομένων και εκδηλώσεων (πολιτικών, πολιτιστικών, κοινωνικών κλπ.) που έδωσαν τη μορφή και το περιεχόμενο στην ελληνική Ιστορία από τα τελευταία μεσαιωνικά χρόνια ως σήμερα. Η σπουδή λοιπόν του νέου ελληνισμού κλιμακώνεται από τη μελέτη της πολιτικής, εκκλησιαστικής, κοινωνικής και οικονομικής ιστορίας, ως τη μελέτη των πολιτιστικών ρευμάτων, της φιλολογίας, της τέχνης, της λαογραφίας, της γλωσσολογίας και των άλλων συγγενών κλάδων.

2. Η Ιστορία, όπως την αντιλαμβάνεται ή Εταιρεία, είναι μια επιστήμη κοινωνική, τόσο από την άποψη του περιεχομένου της, όσο και από την άποψη των προσανατολισμών της. Μια επιστήμη που αντανακλά το βαθύτατο ενδιαφέρον του ανθρώπου να γνωρίσει τον εαυτό του (στην ατομική, ομαδική και ταξική του διάσταση) όπως διαγράφεται στην πορεία του μέσα στο χρόνο. Την προσπάθειά του αυτή οργανώνει ο άνθρωπος σε Ιστορική γνώση, που περιεχόμενό της έχει την ανάλυση και ερμηνεία της ανθρώπινης συμπεριφοράς και δραστηριότητας, σε συνάρτηση με τα ερωτήματα που θέτει κάθε εποχή σχετικά με τον εαυτό της. Από τη σκοπιά αυτή η μελέτη της Ιστορίας δεν αποτελεί μια στατική ακαδημαϊκή απασχόληση, αλλά συνιστά μια ιδιαίτερα δυναμική επιστήμη μελέτης, μέσα από την προοπτική του χρόνου, του κοινωνικού και ιδεολογικού χώρου.Η Εταιρεία αντιλαμβάνεται την ιστορία στη σφαιρικότητα της: είτε πρόκειται δηλ. για τη μελέτη και την ερμηνεία της, είτε για τη διδασκαλία της, είτε για την εκλαΐκευση της, θεωρεί ότι απαρτίζει ένα αδιάσπαστο σύνολο, πού τα μέρη του πρέπει να επικοινωνούν ελεύθερα και δημιουργικά. Η στεγανοποίηση των μερών δημιουργεί επικίνδυνες τάσεις απομονωτισμού, πού έχουν αποτέλεσμα την αλλοίωση του νοήματος και της αποστολής της Ιστορίας. Η Εταιρεία πιστεύει σε μια συστηματική ιστορική επιστήμη, η οποία ξεπερνώντας κάθε στιγμή τα ακαδημαϊκά πλαίσια θα εξακτινώνεται στον κοινωνικό χώρο, είτε σαν σχολική διδασκαλία είτε σαν υπεύθυνη εκλαΐκευση.

3. Οι επιστημονικοί προσανατολισμοί της Εταιρείας, είτε απλώς διατυπωμένοι, είτε υλοποιημένοι ως ένα βαθμό κατά την εξάχρονη λειτουργία της, μπορούν να συνοψιστούν στα ακόλουθα τέσσερα σημεία:

  α) Στον προβληματισμό πάνω στην Ιστορία, σαν ευρύτερη επιστήμη του ανθρώπου, με αντικείμενα: την κίνηση και το σκοπό της Ιστορίας καθεαυτήν, την προβολή της στο παρόν και στο μέλλον, τους παράγοντες πού καθορίζουν, αναστέλλουν ή επιταχύνουν τη λειτουργία της, το ρόλο του Ιστορικού σαν φορέα ερμηνείας της Ιστορικής διαδικασίας κλπ.

  β) Στην αντιμετώπιση των μεθοδολογικών προβλημάτων της Ιστορικής επιστήμης. Αφετηρία για το μεθοδολογικό προβληματισμό αποτελεί η άρνηση της περιγραφικότητας και της γραμμικής αντίληψης της Ιστορίας. Η Εταιρεία είναι ανοιχτή στα πρωτοπόρα επιστημονικά ρεύματα και τις σύγχρονες μεθοδολογικές τάσεις (όπως τη συγκριτική, τη στατιστική, τη θεωρία των συλλογικών νοοτροπιών και συνειδήσεων κλπ.) και τις καλλιεργεί σε πλαίσια διαλόγου και ελεύθερης κριτικής.

  γ) Στη συμβολή της στο ξεπέρασμα των αδυναμιών, όσες αντιμετωπίζει η νεοελληνική ιστορική επιστήμη από την έλλειψη εργασιών υποδομής―χρόνιο αίτημα και ανασταλτικός παράγοντας για την ιστορική σύνθεση. Προς την κατεύθυνση αυτή η Εταιρεία έχει επιτελέσει ή προγραμματίζει μια σειρά εργασιών, όπως τη σύνταξη βιβλιογραφιών, τον ευρετηριασμό εντύπων, την κατά θέματα αποδελτίωση του τύπου, τον καταρτισμό προσωπογραφιών και παραπέρα την κατάταξη και έκδοση ιστορικών πηγών. Η Εταιρεία πιστεύει ότι όσο το υλικό υποδομής δεν θα έχει συγκεντρωθεί, ταξινομηθεί και αξιολογηθεί η νεοελληνική επιστήμη θα δουλεύει «σπασμωδικά» και, κατά συνέπεια, η ιστορική σύνθεση θα χωλαίνει επικίνδυνα.

  δ) Στο σταδιακό άνοιγμα της στον ευρύτερο κοινωνικό χώρο. Η έξοδος αυτή θα μορφοποιηθεί βασικά με τις επαφές και τη γόνιμη συνεργασία με άλλους ομοειδείς συλλόγους και με τη λήψη υπεύθυνων θέσεων απέναντι σε ζητήματα που αφορούν τη νεοελληνική ιστορία και πολιτιστική παράδοση. Γενικά, η Εταιρεία πρέπει σαν όργανο μελέτης του νέου ελληνισμού να καθιστά την παρουσία της αισθητή οπού και όταν το επιβάλλουν οι περιστάσεις.

4. Οι δραστηριότητες της Εταιρείας πραγματοποιούνται: α) με την έκδοση του περιοδικού «Μνήμων», β') με προγραμματισμένες επιστημονικές ανακοινώσεις, διαλέξεις, παρουσιάσεις βιβλίων κλπ., γ') με την ανάληψη επιστημονικών αποστολών (κατατάξεις αρχείων και βιβλιοθηκών κλπ.) και δ') με την ερευνά και τη μελέτη θεμάτων πού αφορούν τη νεοελληνική ιστορία και γενικά με ό,τι προάγει τους σκοπούς της Εταιρείας. Για την κάλυψη των παραπάνω δραστηριοτήτων το Διοικητικό Συμβούλιο της Εταιρείας ορίζει, με βάση δηλώσεις συμμετοχής, τις αντίστοιχες επιτροπές και ομάδες εργασίας, οι οποίες λογοδοτούν στη Γενική Συνέλευση. Οι επιτροπές αυτές μπορούν να ζητούν τη βοήθεια και μη μελών της Εταιρείας.

5. Η Εταιρεία ιδρύθηκε από νέους ανθρώπους (φοιτητές, πτυχιούχους φιλοσοφικής, ερευνητές κ.α.) πού έδωσαν από την αρχή και δίνουν και σήμερα το κυρίαρχο πνεύμα στην Εταιρεία. Παραμένει λοιπόν πάντα σαν αίτημα η επαφή με τους νέους και η προσέλκυση τους στην Εταιρεία, χώρο φροντιστηριακό και ερευνητικό, που φιλοδοξεί μέσα σε πλαίσια Ισότιμης συνεργασίας να συμβάλει στη διαμόρφωση συνειδητών επιστημόνων. Μέλη της Εταιρείας γίνονται εκείνοι πού με τα ενδιαφέροντα και την επιστημονική τους δράση συμφωνούν με τους σκοπούς και το πνεύμα της Εταιρείας.

Β'. ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ «ΜΝΗΜΩΝ»

6. Το περιοδικό της Εταιρείας «Μνήμων» αποβλέπει στην καλλιέργεια των νεοελληνικών σπουδών και συνάμα στην προώθηση των νέων επιστημονικών δυνάμεων τους σκοπούς αυτούς τους πραγματοποιεί με τη συνεργασία των συγγραφέων και της Συντακτικής Επιτροπής.

Αντικείμενο των εργασιών του περιοδικού είναι η Ιστορία του νέου ελληνισμού στις ποικίλες διαστάσεις της, την πολιτική, κοινωνική, οικονομική κλπ. (βλ. σχετικά την παραγρ. 1). Οι δημοσιευόμενες εργασίες πρέπει να έχουν, απαραίτητα, Ιστορική υποδομή και ιστορική προοπτική. Στο περιοδικό έχουν επίσης θέση και μελέτες πού διαπραγματεύονται θεωρητικά και μεθοδολογικά θέματα με αναφορά την ιστορία καθεαυτήν.

Οι εργασίες πρέπει να είναι γραμμένες στη νεοελληνική· η χρήση ξένων γλωσσών επιτρέπεται μόνο στους ξένους συνεργάτες του περιοδικού.

Στο περιοδικό δημοσιεύουν τρεις κατηγορίες συγγραφέων: α) Μέλη της 'Εταιρείας, στα όποια παραχωρούνται οι μισές περίπου σελίδες του περιοδικού, β) Σε εκείνους πού βρίσκονται στο στάδιο των πρώτων δημοσιεύσεων παραχωρείται το ένα τέταρτο περίπου των σελίδων. Θα καταβάλλεται προσπάθεια ώστε σε κάθε τόμο να υπάρχει ένας τουλάχιστο νέος πού δημοσιεύει για πρώτη φορά. γ) Τον υπόλοιπο χώρο του περιοδικού καλύπτουν εργασίες δόκιμων συγγραφέων, μη μελών της Εταιρείας· προτεραιότητα έχουν οι εργασίες εκείνων στους οποίους δεν είναι προσιτά τα καθιερωμένα επιστημονικά περιοδικά. Η σειρά δημοσίευσης των εργασιών κάθε κατηγορίας καθορίζεται από το χρόνο πού παραδόθηκαν στη Σ.Ε. Οι υπόλοιπες δημοσιεύονται στον επόμενο τόμο.

Το περιοδικό κυκλοφορεί κανονικά το Δεκέμβριο κάθε χρόνου, αν είναι ετήσιο, ή τον Ιούνιο και Δεκέμβριο, αν είναι εξαμηνιαίο.

Οι δημοσιευόμενες εργασίες υπογράφονται από τους συγγραφείς τους, οι οποίοι έχουν και την ευθύνη σε ό,τι αφορά το περιεχόμενο τους. Ανώνυμα ή ψευδώνυμα δεν δημοσιεύονται ούτε μελέτες, ούτε βιβλιοκρισίες ή άλλα ανάλογα κείμενα.

Τα σχετικά με την έκδοση του περιοδικού ρυθμίζονται άπα το Διοικητικό Συμβούλιο της Εταιρείας, το οποίο αποφασίζει: α) Για την έκταση του περιοδικού, ανάλογα με την οικονομική κατάσταση της Εταιρείας, καθώς και τις δαπάνες των ανατύπων, β) Ορίζει το τυπογραφείο ανάλογα με τις σχετικές προσφορές, γ) Εκλέγει Συντακτική Επιτροπή από πέντε μέλη της Εταιρείας.

Η Σ.Ε. εκλέγεται για την έκδοση ενός τόμου του περιοδικού ή δύο αν είναι εξαμηνιαίο. Αρχίζει το έργο της τον Ιανουάριο κάθε χρόνου, αν το περιοδικό εκδίδεται κανονικά, ή αμέσως μετά την έκδοση του προηγούμενου τόμου, οπότε τελειώνει το έργο της προηγούμενης Σ.Ε. Η εκλογή της νέας Σ.Ε. γίνεται από το υπάρχον Διοικητικό Συμβούλιο.

Τα μέλη της Σ.Ε. πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να μείνουν όλο το χρόνο στην Αθήνα για να παρακολουθούν τη διαδικασία της έκδοσης. Λαμβάνεται επίσης πρόνοια τα μέλη της Σ.Ε. να καλύπτουν τους περισσότερους, αν όχι όλους, τους επιστημονικούς τομείς στους οποίους κινούνται οι εργασίες του περιοδικού.

Στην πρώτη συνεδρίαση της η Σ.Ε. ορίζει συντονιστή, υπεύθυνον για την εύρυθμη λειτουργία της Επιτροπής.

Η Σ.Ε., ενήμερη για την έκταση τον περιοδικού, αναζητεί εργασίες και διατηρεί επαφές με τους συγγραφείς κατά το χρονικό διάστημα πού τις ετοιμάζουν. ΟΙ εργασίες παραδίδονται ως τις 30 Ιουνίου, αν το περιοδικό εκδίδεται κανονικά, ή πέντε μήνες πριν από την ημερομηνία που θα οριστεί για την έκδοση.

Η Σ.Ε. φροντίζει ώστε το σύνολο των εργασιών να εκπληρώνουν τους επιστημονικούς όρους και να ανταποκρίνονται ατό πνεύμα και τους προσανατολισμούς της Εταιρείας.

Η Σ.Ε. ακολουθεί την ακόλουθη διαδικασία κρίσης των εργασιών: Τα μέλη της διαβάζουν την υπό κρίση εργασία και σε κοινή συνάντηση αποφασίζουν αν είναι δημοσιεύσιμη ή όχι, με κριτήρια καθαρά επιστημονικά. Αν η απόφαση είναι απορριπτική, η εργασία επιστρέφεται στο συγγραφέα της με γραπτή αιτιολόγηση. Ό συγγραφέας έχει δικαίωμα να την υποβάλει πάλι στη Σ.Ε. για έγκριση, μόνο αφού την αναθεωρήσει και την προσαρμόσει στην απόφαση της Σ.Ε. Αν η εργασία κριθεί δημοσιεύσιμη, αλλά διατυπωθούν παρατηρήσεις και υποδείξεις (βιβλιογραφικές, μεθοδολογικές, γλωσσικές κλπ.) ο συγγραφέας καλείται να τις μελετήσει και να προβεί ατή βελτίωση της εργασίας τον, οπωσδήποτε όμως δεν υποχρεώνεται να τις αποδεχτεί. Μετά από εύλογο χρονικό διάστημα η εργασία παραδίδεται από το συγγραφέα δακτυλογραφημένη για να σταλεί στο τυπογραφείο.

Εργασίες εγκεκριμένες από τη Σ.Ε., οι οποίες λόγω κακού υπολογισμού του χώρου του περιοδικού δεν δημοσιεύτηκαν στον τρέχοντα τόμο, δεσμεύουν τη νέα Σ.Ε. να τις συμπεριλάβει, μετά από τυπική θεώρηση, στον επόμενο τόμο του περιοδικού.

7. Για τη μερική ή ολική αναθεώρηση τον Εσωτερικού Κανονισμού της Εταιρείας, καθώς και για τις σχετικές διαδικασίες, αποφασίζει ή Γενική Συνέλευση των μελών.

Εγκρίθηκε από την έκτακτη γενική συνέλευση της Εταιρείας τον Ιούνιο του 1977 και δημοσιεύθηκε στον 6ο τόμο του περιοδικού Μνήμων (1976-77) σ. 328-330.